Dan sar possibbli grazzi għall-kuntatti fil-qasam tal-letteratura li qed jiżviluppaw bejn il-popli ta’ Malta u l-Belarus. Is-sena l-oħra l-qarrejja Maltin diġà saru familjari mal-poeżija tal-klassiċi Belarussi, fosthom Francysk Skaryna, Yanka Kupala, Yakub Kolas u oħrajn, kif ukoll fir-rivista “Sagħtar” ġiet ippubblika t-tielet storja tal-kittieb famuż tat-tfal tal-Belarus Ales Karlyukevich.
Il-letteratura Maltija ġiet ippreżentata għall-ewwel darba fil-Belarus fit-XXX Fiera Internazzjonali tal-Ktieb li saret fil-belt kapitali ta’ Minsk f’Marzu tas-sena l-oħra. Poeżiji ta’ poeti Maltin bir-Russu dehru fl-almanakk “Созвучие” (Sożvuċie) li ħareġ għal dal-avveniment sinifikanti fil-ħajja kulturali tal-pajjiż. U issa qed naraw it-tkomplija tar-rabtiet letterarji bejn il-popli tagħna. Fil-gazzetta letterarja popolari “Літаратура і мастацтва” (Literatura i mastaztva) ħarġu għall-ewwel darba l-poeżiji ta’ Omar Seguna, Adrian Grima, George Peresso, Oliver Friggieri, Immanuel Mifsud, Louis Briffa u Charles Coleiro bil-lingwa Belarussa.
Ta’ min jinnota li fil-Belarus hemm għexieren ta’ diversi perjodiċi, fosthom dawk li huma tassew meqjusa bħala l-aktar importanti fid-dinja letterarja tar-repubblika u li joħorġu, bħall-gazzetta msemmija aktar ’il fuq “Літаратура і мастацтва”, taħt l-awspiċi tal-Għaqda Kittieba Belarussi.
L-eqdem rivista ta’ kull xahar hija “Полымя” (Polimja), ilha toħroġ minn Diċembru tal-1922. Kienet inbdiet bis-sehem attiv ta’ Yanka Kupala, Yakub Kolas u klassiċi oħra tal-letteratura tal-Belarus. Rivista oħra skont l-ordni kronoloġika hija “Нёман” (Njoman) li twieldet fl-1945. Toħroġ bil-lingwa Russa. Mhux inqas famużi huma r-rivista “Маладосць” (Maladost), ir-rivista għaż-żgħażagħ “Бярозка” (Bjarożka), ir-rivista għat-tfal “Вясёлка” (Vjasolka), ir-rivista ambjentali “Родная прырода” (Rodnaja priroda)u r-rivista għan-nisa “Алеся” (Alesya). Dawn il-perjodiċi saru ferm popolari bis-saħħa tal-istaff editorjali u, fuqkollox, grazzi għall-edituri prinċipali tagħhom. Jekk nieħdu, pereżempju, ir-rivisti bħal “Полымя”, “Нёман”, “Маладосць” u “Бярозка” se ninnotaw li fi żminijiet differenti ħadmu fihom u mexxew il-bordijiet editorjali kaptani ewlenin tal-letteratura Belarussa ta’ diversi ġenerazzjonijiet bħal Rygor Borodulin, Viktor Shnip u Ales Badak.
Rygor Borodulin (1935-2014) huwa poeta, esejist, traduttur. Xogħlijietu jisspikaw bil-varjetà ta’ ġeneri u rikkezza tal-lingwa użata. It-teżori tal-arti folkloristika orali, li ġie indokrat minnhom fi tfulitu, saru ħamrija fertili li fuqha kibret individwalità kreattiva unika. Il-kitbiet tiegħu jikxfu għajn ħaj tas-sbuħija tal-lingwa u l-għerf tal-poplu bit-tradizzjonijiet u d-drawwiet tiegħu. B’kollox ġew ippubblikati madwar 70 ġabra tat-xogħlijiet ta’ Rygor Borodulin. Sar rebbieħ ta’ numru ta’ premjijiet, ingħata ordnijiet u midalji, u kien l-aħħar Belarussu li ngħata t-titlu ta’ poeta nazzjonali (1992). Fl-2006 l-kandidatura tiegħu ġiet inkluża fil-lista ta’ nominati għall-Premju Nobel fil-Letteratura.
Victor Shnip (1960) huwa kittieb, traduttur, awtur tal-kanzunetti. Huwa ukoll l-awtur ta’ aktar minn għaxar kotba tal-poeżija. Għadd ta’ testi poetiċi ġew mużikati mill-gruppi rock tal-Belarus. Sar rebbieħ ta’ numru ta’ premjijiet letterarji u ngħata medalji.
Ales Badak (1966) huwa kittieb, pubbliċist, kritiku letterarju u awtur tal-kanzunetti. Promotur attiv tal-letteratura għat-tfal, wieħed mill-organizzaturi tal-klabb kittieba għat-tfal, jikteb għalihom ħafna poeżiji, stejjer u ħrejjef. Huwa l-awtur ta’ aktar minn għaxar ġabriet ta’ poeżiji. Fil-bidu tad-disgħinijiet kiteb numru ta’ testi poetiċi li ġew mużikati minn kantanti famużi tal-Belarus. Huwa ukoll rebbieħ ta’ numru ta’ premjijiet letterarji, ordnijiet u midalji.
Kif nistgħu naraw skont in-numru ta’ esejs u premjijiet l-edituri ta’ dawn ir-rivisti letterarji mhux biss urew lilhom infushom bħala organizzaturi kapaċi tal-proċessi tal-pubblikazzjoni, iżda taw prova wkoll li huma stess artisti tal-kelma eċċellenti. Hawn xi eżempji tal-kreattività poetika ta’ kull wieħed minnhom.
| Ġnien Sigriet Hemm, fejn il-linja rqiqa tax-xefaq Tgħaqqad is-smewwiet mal-art, Jikber ġnien sigriet fis-skiet U li nafu bih int u jien biss. Hemmhekk dejjem jilqgħuna anġli Bl-għanja li tinstama’ qisha mill-bogħod. U niġi miegħek fih Biex nadura rkopptejk, Xofftejk u leħnek Bil-gratitudni silenzjuża Talli huma għadhom qegħdin miegħi Bħas-sema u bħall-art flimkien f’dak ix-xefaq. X’meravilja dan il-post sigriet! In-nies iħaffu lejn l-għelieqi tagħhom, Imbagħad jiġu lura Imma ħadd ma jara l-ġnien tagħna! U ma rridu ninsew qatt Quddiem insulti jew xi għajb Li għalina biss qed iħaxwex dan il-ġnien Sakemm jien u int għadna flimkien. Ales Badak (Traduzzjoni mill-Belarussu ta’ Yana Psaila) | Il-Ġnien tas-Solitudni Eterna Irrid nibki għax dis-solitudni eterna Nfirxet ġmielha taħt is-sema tiegħi. Minn fuq siġar itir weraq niexef, U minn ħuġġieġa joħorġu xrar u duħħan. Riħ iqabbad dwejjaq f’dal-ġnien li ntesa, Siġar antiki qishom ħabsin. Ferħ ftit li xejn jinħass f’Novembru, Ngħajjat u nibki biss irrid jien. Bla kliem nixħet il-weraq lejn il-ħuġġieġa; Telgħin dħaħen li jmutu fis-sħab, Ħdejn il-ħajt kiber ħafna ħaxix, Sfar u se jibqa’ hemm mejjet għal dejjem. Nħalli dal-ġnien u mmur lura d-dar Imma serħan mhu se nsibu mkien. Naf li se noħlom biż-żmien meta l-weraq imut, Ċert li se noħlom bil-ġnien minsi u mitluq. Victor Shnip (Traduzzjoni mill-Belarussu ta’ Yana Psaila) | Rumanz Stennejtek mir-rebbiegħa sa ma xagħri abjad, Bħal priġunier dejjiem jistenna ż-żerniq. Kultant kont iżżurni f’ħolma ta’ billejl, Imbiegħda bħal kewkba teptipija. Dort kważi d-dinja kollha nfittxek, U f’kull żagħżugħa skonoxxuta Int, sublimi, kont u ma kontx. U fl-ilmijiet għoljin tax-xmara bil-ħeffa għaddejjin Fir-rebbiegħa, ukoll, kont nara lilek. Sejjaħtlek imma leħni siket Quddiem sbuħija li sekli sħaħ ma rawx bħalha. Bdejt nimxi warajk bħal dellek, Dlonk qabad igħib dad-dell; Il-kliem t’ammirazzjoni ma baqax jinstema’. Kont ngħix bis-stennija u għadni nagħmel dan, Nittama li niltaqgħu mank fix-xitwa. Qiegħed inbaxxi rasi bajda silġ U nirringrazzjak ta’ dan il-ħolm taż-żgħożija… Rygor Borodulin (Traduzzjoni mill-Belarussu ta’ Yana Psaila) |
P.S.
Fl-2024 l-Għaqda Kittieba Belarussi tiċċelebra d-90 anniversarju. Il-formazzjoni organizzattiva tagħha saret fil-kungress tal-kittieba f’Ġunju tal-1934. L-ewwel president mill-1934 sal-1938 kien Mihas Klimkovich, li kien kiteb l-innu nazzjonali. Mindu twaqqfet sal-ġurnata tal-lum 18-il persuna ngħataw it-titlu tal-kittieba tal-poplu l-poeti tal-poplu tal-Belarus. Ix-xogħlijiet ta’ wieħed mill-fundaturi ta’ dil-Għaqda, Yanka Kupala, ġew tradotti f’aktar minn 100 lingwa tad-dinja. Fiċ-Ċina biss ħarġu aktar minn għaxar rumanzi ta’ Ivan Shamyakin maqluba għaċ-Ċiniżi. Fir-Russja, l-Istati Uniti, l-Iżrael, iċ-Ċina u l-Użbekistan twaqqfu l-monumenti għall-klassiċi tal-letteratura Belorussa Yanka Kupala u Yakub Kolas.
Il-paġna tagħna minn żmien għal ieħor tlaqqa’ lill-qarrejja max-xogħlijiet tal-poeti Belarussi. Nawgurawlhom f’dan l-anniversarju u nifirħu lill-membri kollha u liċ-chairman attwali Ales Karlyukevich. Xewqat sbieħ għal aktar suċċessi u l-iżvilupp ta’ rabtiet fil-qasam letterarju mal-pajjiżi oħra madwar id-dinja.
it-torca-2024-08-04_28-28 it-torca-2024-08-04_29-29
