miktub minn Vanessa MacDonald u maqlub għall-Malti minn Charles u Sylvia Zarb
Ta’ barra minn hawn huwa traduzzjoni tal-ktieb “The Unexplained” ta’ Vanessa MacDonald, din id-darba maqlub għall-Malti minn Charles u Sylvia Zarb. Huwa ktieb partiklari ħafna għax jiddokumenta għad ta’ stejjer marbuta mal-iħirsa mil-lenti ġurnalistika. Kif tgħid l-awtriċi nfisha:
“Qattajt ħafna ħin ma’ persuni fuq xi sufan jew fl-uffiċini tagħhom, fejn f’xi waqtiet il-persuna li tkun qed tirrakkontali l-istorja tqum minn postha biex turini bil-mossi xi punt partikulari. U xi drabi wkoll jibdew jirtogħdu waqt li jkunu qed jirrakkontaw xi dettall li jkexkex. Kull wieħed minn dawn il-persuni jemmen fl-istorja tiegħu. Dawn il-ġrajjiet bidlu xi ftit jew wisq il-ħajja ta’ dawk li għaddew minnhom. Jekk għandek kuraġġ, emminhom. Dan il-ktieb għandu numru ta’ stejjer ġodda. Ħafna nies li intervistajt għadhom ħajjin u d-djar u l-postijiet fejn ġraw dawn l-istejjer imsaħħra għadhom jeżistu.”
U min jgħid li l-ġurnalisti jkollhom iħabbtuha biss mal-politiċi u stejjer mill-qorti? U anke waqt li qed jiġbru dawn l-istejjer jiltaqgħu kultant ma’ xi wħud li m’għandhomx spjegazzjoni razzjonali, stejjer strambi li għalkemm ma jitwemmnux għal min jesperjenzhom huma vera daqs kemm huwa vera dan l-artiklu li inti għandek quddiemek.
Stejjer tal-iħirsa mill-ġurnalisti mhuwiex xi ħaġa ġdida. Qabel xejn il-ġurnali mhux l-ewwel darba li xandru stejjer dwar l-iħirsa. Fl-edizzjoni ta’ “The Wilmingtonian and Delaware Advertiser” tal-1827 deher artiklu bl-isem “A Vision of Lucifer”, storja ta’ xi ħadd li apparantament iltaqa’ ma’ ħares waqt vjaġġ. Fl-1889, fil-ġurnal “The Chicago Tribune” deher artiklu dwar klikka ta’ iħirsa kriminali fit-Tramuntana ta’ Chigago li werwru l-komunita’. L-istorika Paulette D. Kilmer, Professur fl-Universita’ ta’ Toledo fil-ktieb tagħha “After the War: The Press in a Changing America” ssemmi ‘l fuq minn 300 storja tal-iħirsa li dehru fil-ġurnal “The New York Times” mill-1851 u s-seklu 20. Anke f’Malta dehru bosta stejjer minn dawn. Ngħidu aħna l-awtur Joseph Serracino, li wkoll jikteb f’dan il-gurnal, fl-2017 dak iż-żmien fir-rokna tiegħu fil-ġurnal it-Torċa matul ix-xahar ta’ Jannar u Frar ta’ dik is-sena tratta t-tema tal-Ihirsa fil-Folklor tagħna.
Imma li qed tagħmel MacDonald f’dan il-ktieb mhuwiex li tiddokumenta minn sorsi sekondarji jew xi stejjer fittizji. Bħala ġurnalista qed tisma’, tiġbor l-evidenza permezz ta’ dak li jgħidulha permezz ta’ intervisti mal-persuni nfushom li esperjenzaw dawn il-fenomeni. Ir-riżultat huwa li l-idea tal-iħirsa f’dan il-ktieb mhijiex neċessarjament kif tradizzjonalment nistħajluhom. Tant u hekk li għandna verżjonijiet differenti ta’ iħirsa, għallinqas skont l-esperjenzi tal-persuni li tkellmu mal-awtriċi.
Ngħidu aħna insibu iħirsa twajba u li jgħinnuna (Kapitlu 1). Imbagħad għandna d-defenizzjoni tal-iħirsa bħala frak tal-enerġija (Kapitlu 2). Ma jistax jonqos iva li nsibu erwieħ malizzjużi u krudili (kapitlu 3). Aktar stramba nsibu saħansitra ruħ ta’ xi ħadd li għadu ħaj (Kapitlu 4). Imbagħad hemm stejjer ta’ dawk li kienu jinqdew bl-iħirsa biex iġibu skuża għal vjolenza domestika (Kapitlu 5), u dan speċjalmet fiż-żmien fejn ir-rwol tal-mara kien ferm differenti minn dak tal-lum, għalkemm b’xorti ħażina anke llum għadna qed niġġieldu din il-pjaga soċjali.
Hu x’inhu l-każ, kull storja ser tħallik ftit konfuż u waqtiet imbeżża’. Fuq kollox, mhuwiex dan l-iskop tal-iħirsa? Skont dan il-ktieb mhux dejjem, pero’ xorta jibqgħu misterjużi u mingħajr spjegazzjoni għall-eżistenza tagħhom; dejjem jekk nemmnu li jeżistu!
Dan il-ktieb huwa ideali wkoll għal min iħobb jaqra stejjer qosra, għalkemm ċert li minn waħda tibqa’ tgħaddi għall-oħra. Hawnhekk għandna ‘l fuq minn 50 storja differenti ambjentati f’postijiet li bosta minnhom għadhom jeżistu!
Dan il-ktieb huwa pubblikazzjoni ta’ Klabb Kotba Maltin u tistgħu takkwistawh mill-ħwienet ewlenin.
it-torca-2020-12-27-1_16-16-1 it-torca-2020-12-27-1_17-17