Ta’ Carmel Scicluna
Fit-tradizzjoni Kattolika l-kalċi għandu rabta mal-Imħabba, imma imħabba li toħroġ mit-tbatija. Jidhirli li din hija t-tema prinċipali li toħroġ minn dawn il-poeżiji, kemm f’dawk li huma poeżiji ta’ mħabba: Imħabba għat-tfajla li jħobb, imħabba għall-Knisja u fuq kollox imħabba għall-arti. Hawnhekk iżda qed inkun simplistiku u noħroġ it-tema tal-imħabba minn dawn il-poeżiji għax il-qarrej ser isib bosta sorprizi. Jekk inwessa’ ftit ukoll it-tixbiha tal-kalċi hija wkoll marbuta mal-passjoni, mal-enerġija li twassalna biex ngħixu u anke mmutu għal dak li nemmnu fih.
Nibda billi ngħid għalhekk li l-poeżija ta’ Scicluna hija pjaċevoli fl-istil, b’saħħitha fil-metafora imma l-qarrej mhux ser isib il-messaġġ ċar li forsi kien ilu jistenna. U dan huwa wkoll dak li sibt interessanti f’dawn il-poeżiji, li mhux bilfors iridu jwasslu ħsieb li jkun jirrifletti dak li tkun qed tgħix is-soċjeta’, ngħidu aħna ħsieb reliġjuż jew kif inhu aktar popolari dan l-aħħar xi ħsieb favur l-ambjent, kontra r-razziżmu jew favur l-ugwaljanzi. Il-poeżija ta’ Scicluna ser twassal poeżija ta’mħabba li titlaq mill-istess weġgħat tagħha. Ser tapprezza l-imħabba billi tifhem l-uġigħ tal-istess imħabba. Temmen fil-Knisja Kattolika daqs kemm tweġġa’ b’xi nuqqasijiet tagħha, għallinqas kif insibu f’dawn il-poeżiji. U dawn in-“nuqqasijiet” ċertament mhumiex dawk li tipponta lejhom is-soċjeta’ liberali. Minkejja l-kumplessita’ fil-ħsieb ta’ Scilcuna, xorta waħda wieħed jista’ jidentifika kurrent ta’ ħsieb wieħed, li jistkerrah dak li huwa artifiċjali imma japprezza dak li hu naturali, li japprezza l-moralita’ u jiddiżgusta ruħu bin-nuqqas tagħha.
Il-punt tat-tluq għaldaqstant jidher li jkun l-imħabba li tibda mill-familja. Hawnhekk naraw deskrizzjonijiet kemmxejn qawwija, karatterizzati mill-kefrija tal-missier li jissimbolizzaw bl-aktar mod qawwi t-tkissir tal-familja li tilfet il-valuri. Hawnhekk lit-tfajla jgħidilha “Ninħasdu bid-dell iswed ta’ missierek” (Dgħajsa tal-karti, p.51). Iżda spiss naraw tixbihat li jitbiegħdu mill-metafora tradizzjonali u juża tixbihat misluta mill-istess ritratt li jieħu tal-familja mkissra, bħal ngħidu aħna “tfaċċa missierek, imbotta lil ommok fl-art u beżqilha” (p.56). Fl-istess ħin, sabiex ifisser l-aktar ħsus ġewwiena, l-weġgħat li mhux faċli tfisser ti kliem, jinqeda b’metafori bħax-“xewk”, “dmugħ” (p.98), “ħolm li xxotta” (p.99), eżempju
“Id-dmugħ jispontali minn wardet ruħi.
Ix-xewk jinħbieli f’korollot imħabbti” (p.98).
Waqtiet oħra jispira ruħu mill-ħrejjef, forsi anke biex ikompli joffri dan l-ambjent ta’ seħer f’dawn il-poeżiji, bħal ngħidu aħna mill-ħrafa ta’ Rapunzel fejn lil Jasmine jiddeskriviha bħala “muża ċkejkna” (p32) jagħraf xi ħaġa ħażina li ġrat u fi kliemu jiftakar
“meta sammart widinti kiesħa
Mal-ħajt għoli u qadim li jifridna” (Tiftakar?, p.34).
Il-poeta jikkritika mhux bis it-tkissir fil-familja imma l-ħajja ultra liberali moderna ippersonifikata (dejjem skont dan l-awtur) permezz ta’ Lady Gaga (p.139) u jitwaħħax mill-ħażen tad-dinja (Fidelio, p.141).
Saħansitra fil-Knisja Kattolika li tant iħobb il-poeta jara tnawwir b’referenza ċara għad-direzzjoni li bdiet tieħu l-Knisja wara Papa Benedittur XVI (p.220), l-aħħar Kap tal-Knisja li l-awtur jidher li jqis bħala l-Vigarju ta’ Kristu. Fl-istess ħin, Scicluna jitpaxxa bil-wirt naturali (forsi l-aktar element li miegħu inħossni nassoċja), u naturalment il-wirt kulturali li jiċċelebra f’dan il-ktieb b’bosta poeżiji ispirati minn hekk.
Il-poeżija ta’ Scilcuna hija bħal warda ġdida fil-poeżija kontemporanja u tinfatam minn temi progressivi u liberali li ddominaw dan l-aħħar snin u għaldaqstant tiftaħ beraħ kurrent ieħor ta’ ħsieb. Jidhirli li l-ħsieb tal-poeta jimxi mal-liġi naturali u jixxennaq għall-qafas soċjali li jikkonserva l-valuri tradizzjonali. Madankollu f’dawn il-poeżiji wieħed ser jistenna wkoll il-protesta u protesta ħarxa kontra kull min jitbiegħed minn dawn il-valuri u juża l-liċenzja artistika tiegħu li jfisser dan l-għadab tiegħu (u frustrazzjoni fl-istess ħin) bl-aktar mod qawwi.
Il-ħsieb ta’ Scicluna tiġbru permezz ta’ dawn il-vrus:
“Meta l-abjad iswed,
l-iswed abjad,
ulied il-poplu jimxu rashom ‘l isfel…
u meta jitbiegħdu xebgħana
mis-siġra tan-nofs,
jaqgħu fil-ħofra fit-tarf tat-triq,
wieħed wara l-ieħor waħda wara l-oħra” (Meta l-abjad iswed, p.211).
